ارزیابی مخاطرات آلودگی شیمیایی آب کارستی غار قوری قلعه

مطالعة کیفیت آب های زیرزمینی مناطق کارستی اهمیت زیادی دارد. در این پژوهش، آلودگی شیمیایی آب های کارستی غار قوری قلعه ارزیابی و سعی شد از طریق آزمایش و نمونه برداری های اصولی، نتایج آلودگی ها مشخص و تحلیل شده و از طریق بازدیدهای میدانی و مصاحبه با کارشناسان مرتبط، نقش عوامل دخیل در آلودگی آب غار شناسایی شود. نمونه برداری از آب مدخل غار و بخش انتهایی آن طی دورۀ شش ماهه صورت گرفت و غلظت فلزات سنگین و کاتیون های اصلی در آزمایشگاه اندازه گیری شد. هدایت الکتریکی (ec)، اسیدیته یا قلیایی بودن (ph)، نرخ مصرف اکسیژن در داخل آب توسط ارگانیسم ها (bod) و نیترات (no3) نیز سنجیده شد. آرسنیک و سرب به روش جذب اتمی؛ آهن، منیزیم و منگنز به روش شعله­ای؛ و لیتیوم، سدیم، کلسیم و پتاسیم به روش فتومتری اندازه گیری شد. ph با ph متر، ec با ec متر،bod  با bod متر و نیترات به روش یون کروماتوگرافی ic سنجیده شده و نتایج آزمایشگاهی غلظت­ها با معیارهای استاندارد آب آشامیدنی مقایسه شد. براساس نتایج، غلظت برخی عناصر آب غار مانند آرسنیک و سرب از حد مجاز آب آشامیدنی بیشتر است و مخاطره ای جدی برای سلامت انسان محسوب می شود. براساس ارزیابی ها، منشأ این نوع آلودگی ها عامل زمین­شناسی و وجود رگه­های معدنی در منطقه، سوخت ناشی از کوره های آهک پزی و فاضلاب­ها تشخیص داده شد. دلیل غلظت زیاد عناصر آهن، منگنز و منیزیم، عبور آب از خاک ها و سنگ های سطح زمین و نفوذ آن به درون غار است. عناصر اخیر سبب تغییر رنگ، کدورت و طعم آب غار شده­اند. میزان bod زیاد است که دلیل آن عملکرد فاضلاب­ها و ریختن مواد زاید بازدیدکنندگان غار در داخل آب غار تشخیص داده شد. براساس داده های به دست آمده از نتایج آزمایشگاهی، رابطه ای با تأخیر یک ماهه بین حداکثر زمان بارندگی ماهیانه و بیشترین مقدار عناصر پتاسیم، منگنز، نیترات و سدیم وجود دارد. یک ماه پس از نزول حداکثر بارش یعنی در فروردین، عناصر مذکور به بیشترین مقدار خود می رسند. این زمان تأخیری برای بروز حداکثر مقدار سرب دو ماه، و برای حداکثر مقدار لیتیوم و کلسیم سه ماه نسبت به حداکثر بارش است. بر پایة حداقل بارش دوره، تنها مقدار حداقل سرب تابع رواناب حاصل از بارندگی است و رابطه ای بین حداقل های ثبت شدة عناصر دیگر با حداقل بارندگی دورۀ زمانی دیده نمی شود. با توجه به موارد بالا، نظارت مستمر و دقیق بر غار، استفاده از استانداردها و تجارب بین المللی در مدیریت آن، ارتقای سطح آگاهی عمومی بازدیدکنندگان و محدود کردن تعداد آنها، خارج کردن مواد زاید و تأسیسات آلوده کنندة محیط غار و رفع مخاطرات طبیعی و انسانی سطح بیرونی حوضۀ آبگیر غار جزو اقدامات الزامی به منظور رفع مخاطرات تهدیدکنندۀ آب کارستی غار قوری قلعه است.